Homo Saltatrix

Ilustracje do książki

Emilia Cholewicka

Homo Saltatrix
Artystki baletu na rynku pracy

wydawnictwo Libron
2025

Emilia Cholewicka – kulturoznawczyni, ekonomistka kultury, adiunktka na Uniwersytecie SWPS, badaczka tańca i tancerka, analizuje balet nie tylko jako formę sztuki, ale także jako pole pracy, hierarchii i społecznych nierówności.

Homo saltatrix. Artystki baletu na rynku pracy to pierwsza w Polsce publikacja przedstawiająca wnikliwą analizę sytuacji zawodowej kobiet w środowisku baletowym.

Autorka podczas pracy nad książką wykorzystała swoją wiedzę z zakresu ekonomiki kultury, nauk społecznych, studiów nad tańcem i teorii feministycznej, aby jak najdokładniej opisać codzienność artystek baletu w Polsce: od systemu edukacji, przez politykę repertuarową, warunki zatrudnienia, zarobki, awanse i macierzyństwo, po sposoby radzenia sobie w zawodzie „ciałozależnym”.

Choć balet kojarzy się z kobiecą dominacją na scenie, to w sferze twórczej i zarządczej – co dokładnie opisuje Autorka – nadal dominują męska władza i patriarchalna narracja.

Homo saltatrix... to książka o pasji i poświęceniu, ale też o strukturach, które ograniczają sprawczość kobiet w sztuce. Po publikację mogą sięgnąć osoby badające taniec i sztukę, artyści, artystki, twórczynie i twórcy oraz wszyscy ci, którzy chcą lepiej zrozumieć, co naprawdę kryje się za obrazem „tańczących łabędzic".

Zawarty w pracy materiał jest bardzo bogaty i różnorodny, co stanowi moim zdaniem ogromną wartość, która jest istotnym i niezwykle cennym wkładem w polskie badania nie tylko baletu, ale też tańca w ogólności.

Fragment recenzji dr. hab. Wojciecha Klimczyka, prof. UJ

Czytając Homo saltatrix…, zorientowałam się, że czekałam na tę książkę, odkąd rozpoczęłam swoją przygodę z baletem w wieku dziesięciu lat. Przypuszczam, że gdyby wcześniej podjęto dyskusję wokół naświetlonych przez Emilię Cholewicką problemów strukturalnych, balet nie tylko byłby lepiej przystosowany do XXI wieku, lecz także odzyskałby te talenty, które nie zgodziły się na życie w opresyjnym (zwłaszcza dla kobiet) środowisku.

Ramona Nagabczyńska, choreografka

Ilustracje

Ilustracje wykonane zostały w technice linorytu. Tradycyjna technika druku artystycznego koresponduje z techniką tańca klasycznego poprzez fizyczną pracę z oporną materią jaką jest zarówno ciało, jak i matryca.

Tancerka w paczce klasycznej

"Paczka – najbardziej typowy kostium tancerki w baletach klasycznych i romantycznych. Składa się on z warstwy tiulowej i materiałowej. Kostium ten zwany jest z francuskiego tutu. Nazwa ta pochodzi prawdopodobnie od słowa "tiul" (z francuskiego tulle). Inna geneza tego określenia nawiązuje do XIX–wiecznych tancerek Opery Paryskiej [...], które pełniły funkcję luksusowych kurtyzan. Słowo "tutu" miałoby nawiązywać do francuskiego określenia pan–pan cucul, czyli 'klapsów po pupie', lub cucul, czyli 'głuptaska' [...]."

cytat pochodzi z książki Homo Saltatrix. Artystki baletu na rynku pracy, Emilia Cholewicka, Wydawnictwo Libron, Kraków 2025

Pas de deux
taniec dwojga solistów

Corps de ballet

Tancerka w paczce klasycznej

"[Paczka] klasyczna – późniejsza wersja stroju tancerki – stercząca i sztywna; składa się z kilku warstw sprasowanego tiulu, a odkrywa całe, wykonujące skomplikowane choreografie nogi tancerki."

cytat pochodzi z książki Homo Saltatrix. Artystki baletu na rynku pracy, Emilia Cholewicka, Wydawnictwo Libron, Kraków 2025

Wróżka Carabosse
z baletu "Śpiąca Królewna"

Jedna z ról en travesti w balecie klasycznym. Charakterystyczna, komiczna partia tańczona tradycyjnie przez mężczyznę. Role en travesti mają potencjał przełamywania binarnych podziałów płci w balecie. To jedyne przypadki, w których mężczyzna na scenie tańczy w pointach – ściśle kobiecym atrybucie zarezerwowanym wyłącznie dla ról żeńskich.

więcej na ten temat w rodziale III. Zawód: Artystka baletu
Homo Saltatrix. Artystki baletu na rynku pracy, Emilia Cholewicka, Wydawnictwo Libron, Kraków 2025

Wysokie partnerowanie w balecie

Helena Stiasny, autorka ilustracji

Wydawnictwo Libron

You may also like